اختلالات خواب

بی تردید خواب خوب، چه از لحاظ كیفیت و چه از نظر كمیت برای سالم زیستن با اهمیت است .

متأسفانه آمار دقیقی از اختلالات خواب در كشورمان موجود نیست ولی از نظر شیوعِ این اختلالات ، ذكر همین نكته كافی است كه در ایالات متحده

بیش از یكصد میلیون نفر در سنین مختلف به طور معمول از خواب شبانه ی مطلوب محروم اند.

خواب خوب بر سلامت ذهنی و جسمی انسان بسیار مؤثر است. فردی كه به صورت طولانی مدت از كمبود خواب (Insomnia) رنج می برد،

ممكن است به بعضی از مشكلات روانی دچار شده و به مراقبت های بیشتری نیاز پیدا كند.

خواب نه تنها بر سلامت جسمی و روحی انسان تأثیر می گذارد بلكه متقابلاً از شرایط جسمی و روحی انسان و عوامل محیطی تأثیر می پذیرد.

بعضی از عوامل انسانی و محیطی كه بر خواب تأثیر می گذارند، عبارت اند از:

1. كهنسالی

2. عوامل روانی

3. عادات و شیوه زندگی

4. تغییرات متوالی و نامنظم ساعات خواب

5. عوامل محیطی

6. عوامل جسمانی

7. داروها

آشنایی با بعضی از اختلالات شایع خواب

خـُرخـُر(Snoring)

خرخر معمولاً هنگامی شنیده می شود كه بافت نرم حلق به هنگام تنفس حین خواب، دچار ارتعاش گردد.

معمولاً در چنین افرادی ، انسداد نسبی راه هوایی ثانویه ، چاقی، آسیب یا ساختار نامناسب حلق وجود دارد.

هنگامی كه انسان می خوابد عضلات حلق شل می شود و انسداد راه هوا ، بیشتر می گردد.

خرخر نه تنها باعث مزاحمت برای فرد دیگری كه در همان اتاق خوابیده ،

می شود بلكه ناآگاهانه سبب بیدار شدن مكرر خود فرد می گردد كه ممكن است به صدها بار در طول یك شب برسد. نتیجه ی آن ،

خواب آلودگی روزانه و اشكال در تمركز فكر است. زمانی كه خرخر با "آپنه خواب" (توقف تنفس حین خواب) توأم باشد،

خطر آن جدی تر از زمانی است كه به تنهایی وجود داشته باشد. اگر شما علاوه بر خرخر از خستگی روزانه، خواب آلودگی روزانه ،

فشار خون بالا و بیماری قلبی - عروقی رنج می برید.

حتماً باید به پزشك مراجعه كنید  و در صورت وجود آپنه خواب تحت درمان مناسب قرار گیرید، زیرا عدم تشخیص و درمان به موقع و مناسب ،

این بیماری می تواند سلامت و حتی زندگی شما را به مخاطره اندازد.

خوشبختانه امروزه برای درمان خرخر ،

روش های جراحی و غیر جراحی متعددی وجود دارد كه با توجه به صلاحدید پزشكتان می توانید از این روشهای درمانی بهره ببرید.

آپنه خواب Sleep Apnea"" ( توقف تنفس حین خواب )

آپنه خواب حالت خطرناكی است كه به صورت توقف تنفس حین خواب روی می دهد .

دو نوع آپنه  خواب وجود دارد: آپنه انسدادی و آپنه مركزی. آپنه مركزی كه شیوع كمتری دارد هنگامی رخ می دهد كه مغز نمی تواند فرمان لازم برای حركت

عضلات تنفسی و شروع دم را بدهد. آپنه انسدادی كه بسیار شایع تر است هنگامی رخ می دهد كه به رغم تلاش فرد و عضلات تنفسی اش برای تنفس،

هوا به داخل یا خارج از بینی و دهان وی جریان پیدا نكند. هر چند خرخر همیشه با آپنه خواب همراه نیست ولی تقریباً همیشه آپنه خواب با خرخر در

فواصل بین دو حمله آپنه همراه است. ممكن است در هر ساعت 20 تا 30 حمله آپنه اتفاق بیفتد. بیمار ممكن است از احساس خفگی حین خواب،

سردرد صبحگاهی و خواب آلودگی و گیجی روزانه شكایت داشته باشد. تشخیص و درمان آپنه خواب بسیار مهم است ؛ زیرا این مشكل می تواند منجر به افزایش فشار خون، سكته قلبی و مغزی و نارسایی قلب و ریه گردد. آپنه معمولاً هنگامی رخ می دهد كه راه هوای نسبتاً بسته حلق ،

با شل شدن عضلات در حین خواب كاملاً مسدود گردد و به رغم وجود تلاش برای تنفس، تبادل هوا از ریه به بیرون صورت نگیرد. عدم  ورود و خروج هوا از ریه سبب بالا رفتن سطح دی اكسید كربن خون و پایین آمدن سطح اكسیژن خون می گردد. این تغییرات باعث بیدار شدن فرد می گردد. با بیداری بیمار، شلی عضلات حلق وی كم شده و راه هوایی مجدداً باز می شود و هوا جریان می یابد. این بیدار شدن های مكرر هر چند باعث تداوم تنفس می شود ولی سبب می گردد كه بیمار خواب عمیق نداشته باشد. به عبارتی به محض این كه خواب بیمار به سمت عمیق شدن پیش می رود با یك حمله آپنه ، بیمار بیدار می شود. ممكن است فرد مبتلا به "آپنه خواب" متوجه هیچ یك از وقایع حین خواب خود نگردد. معمولاً بیمار از حملات توقف تنفس خود و بیدار شدن های مكرر بی اطلاع است اما از سردرد صبحگاهی، احساس عدم رضایت از خواب و خواب آلودگی روزانه شكایت دارد. ممكن است بیمار قادر نباشد روی موضوعات خاص فكر خود را متمركز كند و همچنین در طول روز و حتی حین كا ر مكرراً چرت بزند. آپنه خواب در آزمایشگاه خواب یا دستگاه پلی سومنوگرام تشخیص داده می شود و برحسب شدت و علت آن تحت درمان های مختلف جراحی و غیر جراحی قرار می گیرد.

خواب ناكافی (Insomnia)

خواب ناكافی به معنای كمبود خواب از نظر كمی و یا كیفی است كه می تواند با یك یا چند حالت زیر مرتبط باشد.

1. مشكل در به خواب رفتن

2. بیدار شدن های مكرر در طی شب و مشكل به خواب رفتن مجدد

3. بیدار شدن در صبح خیلی زود

4. خوابی كه سبب شادابی و سرحالی نگردد.

خواب ناكافی با تعداد ساعاتی كه یك فرد می خوابد یا زمانی كه طول می كشد تا به خواب برود تعریف نمی شود. افراد از نظر نیازشان به خواب و میزان رضایتمندیشان از خواب با هم متفاوتند. خواب ناكافی ممكن است سبب مشكلاتی در طی روز از جمله احساس خستگی، كمبود انرژی، مشكل تمركز حواس و تحریك پذیری گردد.

بعضی شرایط سبب می شود كه افراد بیشتر از خواب ناكافی شكایت داشته باشند از جمله ی آنها می توان به سن بالا، جنس مؤنث و سابقه افسردگی اشاره كرد. اگر شرایط فوق با اضطراب و تنش، بیماری جسمی یا مصرف بعضی از داروها همراه شود احتمال بروز خواب ناكافی بیشتر می شود.

خواب ناكافی علل متعددی می تواند داشته باشد: بیماری های جسمی مثل آرتریت (التهاب مفاصل) ، نارسایی قلبی، آسم، آپنه خواب و پركاری تیروئید و پاركینسون( بیماری است كه با سختی و لرزش عضلات مشخص می شود ) ، بیماری های روحی - روانی مثل افسردگی و اضطراب و عادات نامناسب مثل مصرف قهوه زیاد، مصرف سیگار یا الكل قبل از خواب یا خواب بعد از ظهر بیش از حد.

تشخیص خواب ناكافی با بررسی تاریخچه بیمار و معاینات توسط پزشك داده می شود. درمان این بیماری با بر طرف كردن علل ایجاد كننده آن و اصلاح عادت بیمار میسر است.

بهداشت عمومی خواب :

1)زمانبندی مشخص برای خواب - بیداری داشته باشید(حتی در روزهای تعطیل).

2)مقداری بخوابید که برای سر حال شدن لازم دارید.

3)از چرت های روزانه پرهیز کنید.

4)از تماشای تلویزیون ،گوش دادن به موسیقی بلند یا برنامه ریزی فعالیت های روز بعد در بستر خوددای کنید.هنگامی که خواب آلود هستید به رختخواب بروید وفقط برای خوابیدن وعشق ورزی به رختخواب بروید.اگر تا 20 دقیقه نتوانستید بخوابید،به اتاق دیگر بروید وآرام بگیرید(به موسیقی گوش دهید وکتاب غیر جدی بخوانید)سپس هنگامی که خواب آلود شدید به رختخواب برگردید،این مراحل می تواند تکرار شود.

5)از نوشابه های حاوی کافئین (قهوه،چای،کولا،شکلات)در شب خودداری کنید.

6)از مصرف سیگار به خصوص هنگام شب خودداری کنید.

7)گرسنه به رختخواب نروید.

8)محیط اتاق خواب را تنظیم کنید.

9)20 دقیقه در روز ورزش کنید،از ورزش قبل از خوابیدن پرهیز کنید.

10)سعی کنید حمام کردن را به 2 -3  ساعت قبل از خواب موکول کنید وبعد از حمام سعی نکنید بخوابید.

بین خواب ومواد غذایی ارتباط مستقیم وجود دارد در زیر لیستی از غذاهایی که باید ونباید قبل از خواب میل کنید به طور مختصر آورده شده است :

از خوردن غذاهای زیر بپرهیزید:

مصرف غذای تند در شب.

مصرف زیاد کربوهیدرات خالص به عنوان مثال: آرد سفید،شکر،غذاهای حاوی شکروشکلات.

خوردن غذاهای چرب وسرخ کرده وانواع پنیر در شب بپرهیزید.

سبزی خام،انواع سالاد ها ومیوه نیز با تحریک زیاد دستگاه گوارش با خواب تداخل ایجاد می کند.

از نوشیدن چای ،قهوه،الکل،ومایعات دیگر خودداری کنید.

سعی کنید غذاهای زیر را قبل از خواب مصرف کنید:

غذاهایی که آثار خواب آوری دارند مثل سیب زمینی،ماکارونی ،برنج

غذاهایی که به ایجاد تریپتوفان کمک می کند باعث خواب بهتر می شوداین غذاها شامل:تخم مرغ،گوشت،ماهی،موز،بادام زمینی

یک لیوان شیر حاوی ترپتوفان است وباعث بهبود خواب می شود.

نوروفیدبک در  درمان بعضی از انواع اختلالات خواب موثر است،که تشخیص آن توسط پزشک متخصص  اعصاب صورت می گیرد.

نوروفیدبک در درمان اختلالات خواب

اختلالات خواب (در بزرگسالان)

همانطور که می دانید  اختلالات خواب در جوامع صنعتی شیوع و بروز بسیار زیادی دارند و در درمان این اختلالات اثر دارو درمانی موقت می باشد و همچنین موجب بروز خواب آلودگی در طول روز می شوند.

مدارك بالینی مختلفی وجود دارد كه نشان می‌دهد استفاده از نوروفیدبك به بهبود اختلالات مختلف خواب از جمله بی‌خوابی، آپنه (قطع تنفس در خواب)، سخت به خواب رفتن، مرتب از خواب پریدن و... كه علائمی مرتبط با اضطراب و افسردگی هستند، كمك می‌كند.
در واقع نوروفیدبك به خودتنظیمی مغز در برانگیختگی فیزیولوژیك كمك می‌كند و همین امر سبب بهبود كیفیت خواب می‌شود.

مشكلات خواب (در كودكان)
مشكلات خواب شامل شب‌ادراری، راه رفتن در خواب، حرف زدن در خواب، وحشت در خواب و اضطراب مربوط به خواب رفتن می‌باشند.

نوروفیدبك با كمك به خود ـ تنظیمی مغز در تنظیم برانگیختگی فیزیولوژیك، در بهبود مشكلات مربوط به خواب موفق بوده است و غالباً اولین چیزی كه در درمان توسط نوروفیدبك توسط مراجعین گزارش می‌شود بهبود كیفیت خواب است.

نوروفیدبک چیست؟در این روش شما در مقابل یک مانیتور می نشینید و الکترودی که روی سر شما قرار دارد امواج مغزی شما را دریافت و به کامپیوتر هدایت می کند .حالا شما با دیدن امواج مغزی خود روی صفحه مانیتور می توانید به تنظیم و کنترل آنها بپردازید و در تمام این مراحل درمانگر در کنار شما نشسته و به شما یاد می دهد که چگونه می توانید این کار را انجام دهید.

درواقع نوروفیدبک شما را قادر به دیدن دنیای درون مغزتان می کند ، به عنوان مثال در صفحه مانیتور شما یک شکل شبیه سازی شده امواج مغزی را به شکل یک بازی می بینید و با نگاه کردن به صفحه مانیتور و بدون استفاده از دست شروع به بازی می کنید. دستگاه الگوهای امواج مغزی شما را پردازش می کند و در صورتیکه این الگوها مناسب باشد شما در بازی به جلو خواهید رفت و در غیر اینصورت شکست می خورید ،به این ترتیب شما یادمیگیرید که مثلا در شرایط اضطراب چگونه می توانید مغز خود را طوری تنظیم کنید که آرامش جایگزین اضطراب شود .

آیا این روش علمی است؟ روش نوروفیدبک توسط اداره غذا و داروی آمریکا ( معتبرترین سازمان جهانی پزشکی) جهت درمان اضطراب ،استرس،افسردگی،بیش فعالی کم توجهی، سردرد (میگرن)،دردهای مزمن،اختلالات خواب،سوء مصرف مواد،وسواس،صرع(تشنج) و بازتوانی سکته مغزی مورد تایید قرار گرفته است.

عوارض جانبی این روش چیست؟ نوروفیدبک عوارض جانبی دارو درمانی را ندارد و اثرات درمانی پایدارتری نیز دارد،فعالیت های کل مغز را کنترل می کند وبهبودی پایدار بیماری را شامل می شود.

چرا به نوروفیدبک دوپینگ اخلاقی می گویند؟ دلیلش این است که در حال حاضر بسیاری از ورزشکاران در کشورهای پیشرفته و همچنین بسیاری از سازمان های معتبر جهانی از جمله ناسا (سازمان علوم فضایی آمریکا) جهت ارتقا مهارت های ذهنی و شناختی و بهینه سازی تصمیم گیری ،افزایش خلاقیت،تقویت حافظه و افزایش هماهنگی جسم و ذهن از این روش استفاده می کنند.

به عنوان مثال تیم ملی ایتالیا ،تیم آث میلان ،بسیاری از برندگان طلای المپیک مثل ماری پیرس و چاد کاروین رسما اعلام کردند که جهت بهبود کارکرد  برای آمادگی مسابقات از نوروفیدبک استفاده می کنند.

آیا در آمریکا و کشورهای پیشرفته از این روش استفاده می شود؟ در آمریکا  بیش از 1000 مرکز نوروفیدبک وجود دارد که این رقم در 5 سال گذشته از کمتر از 100 مرکز به این تعداد رسیده که این موضوع خود حاکی از میزان اهمیت و محبوبیت این روش درمانی در کشورهای پیشرفته می باشد .